smierc

[11ksiezyc]

Oryginalny artykol profesora Wlodzislawa Ducha, ktorego raczej nie trzeba przedstawiac: http://www.is.umk.pl/~duch/Wyklady/Kog1/10-3-plec.htm
tutaj zrzut pozbawiony linkow
pogrubienia moje

B3. Działanie mózgu: najprostsze teorie II.

B3.1. Płeć, mózg i hormony.

Inny prosty podział na dwa to kobiecy i męski typ mózgu, myślenia i działania.
Zachowania osobników różnej płci są zróżnicowane u ssaków, ptaków i innych zwierząt.
Badania ptaków w okresie śpiewów godowych samców, np. zięby, pokazały, że na okres godów zmienia się ich mózg!
Mały mózg nie marnuje energii na niepotrzebne informacje.

Samce są piękne, kolorowe, głos i siła świadczy o genach, to pozwala na działanie mechanizmów doboru płciowego i doskonalenie gatunku.
Hipoteza upośledzenia (Zahavi, 1975): ogon pawia to zamierzony handicap (niepełnosprawność)! Pozwala rozpoznać samicy dobre geny.
Altanniki z Papui manifestują spryt i inteligencję w łatwy do rozpoznania sposób po jakości budowanej altanki, wokół której ułożonych jest do 5000 muszelek, kamyków, kości i innych przedmiotów. Samica wchodzi do altanki z jednej strony a u wyjścia czeka samiec wymachując trzymanym w dziubku kolorowym przedmiotem; stoi przy tym na kamykach ułożonych tak, by wydawał sie większy!
Pająki darwnikowate prezentują samicy pakiecik zawiniętych w pajęczynę owadów.
Wszystkie zwierzęta jakoś manifestują swoją przydatność i gotowość do łączenia się w pary i kontynuowaniem swojego gatunku.

Inteligencja "społeczna" konieczna jest u samic by przetrwać ciążę i wychować potomstwo.
Człowiek pod wieloma względami to bardzo dziwny zwierz (por. J. Diamond, Dlaczego lubimy seks?): nastąpiło całkowite odwrócenie ról, kobiety chcą być piękne, a mężczyźni chcą być inteligentni.

Rozróżnienie płci daje się zauważyć już około 6 tygodnia rozwoju embrionalnego.
Hormony męskie (testosteron i inne) - wpływają na rozwój mózgu, maksymalny poziom w rozwoju płodowym może być 4 razy wyższy niż po urodzeniu.
Naturalny rozwój to mózg kobiecy! Dopiero pojawienie się testosteronu, który zamienia się w estrogen doprowadza do formowania się męskiego mózgu (większość badań tego typu prowadzono na zwierzętach (np. Wu i inn, 2009).
Zbyt niski poziom hormonów męskich może zmodyfikować typowe cechy mózgu: chłopiec rodzi się z mózgiem kobiety lub odwrotnie.

Mózg osiąga maksymalną szybkość wzrostu od 5 miesiąca płodu do 1 roku po narodzeniu.
Później następuje dalszy rozwój struktury połączeń, duża restrukturyzacja następuje około 2 roku życia (związana z amnezją dziecięcą) i około 6 roku, a mniejsze zmiany nawet do 20 roku życia.
W każdym wieku powstawać mogą nowe połączenia (synaptogeneza), a nawet neurony (neurogeneza).
Neurogenezę odkryto głównie w hipokampie, opuszce węchowej i okolicach komór mózgu, nowe neurony tworzą się z komórek macierzystych.
Różne środki farmakologiczne wpływają na neurogenezę w hipokampie, modulując działanie neurotransmiterów, sugerując, że są wspólne mechanizmy molekularne, które mogą być wykorzystane w leczeniu depresji, stresu pourazowego i uzależnień od narkotyków.
Neurogeneza może grać istotną rolę w uczeniu i pamięci.
Być może uda się kiedyś kontrolować tworzenie się i rozmieszczenie nowych neuronów, ale na razie do tego jest daleka droga.

Noworodek szczura ma dobry do badań formujący się mózg.
Zachowania instynktowne samca i samicy szczura są dość odmienne.
Samce szczurów mają lepszą orientację w labiryntach, samice chowają się po kątach, szukają ściany za plecami.
Hormony żeńskie (estrogen, progesteron) podawane męskiemu płodowi powodują, że fizycznie rodzi się samiec, ale psychicznie samica (i odwrotnie).
Po ukształtowaniu się struktury mózgu następują tylko niewielkie zmiany.

U ludzi zaburzenia hormonalne w ciąży mogą wywołać hermafrodytyzm (nazywany też interseksualizmem lub obojnactwem, powszechne u bezkręgowców, ale niezbyt częste u ludzi, rzędu 1 na 500 do 1500 urodzeń, trudno to dokładnie określić).
Grecka legenda głosiła, że Hermes spłodził z Afrodytą syna Hermafrodyta, który połaczył się w pełni z wodną nimfą tak, że stali się jednym ciałem o cechach obu płci.
Żeńskie niemowlę (zewnętrznie) może mieć męskie chromosomy XY.
Dziewczynki mogą wyglądać jak chłopcy lub odwrotnie; stwarza to problemy ze sportowcami, zwłaszcza w obliczu możliwości genetycznych manipulacji.
Zespół Turnera to całkowity lub częściowy brak jednego z chromosomów X, co powoduje niski wzrost i słabo zaznaczone cechy żeńskie.
Zespół nadnerczowo-płciowy prowadzi do męskich zachowań u dziewczynek (androgenizacji).
Są to przykłady różnych zespołów wad wrodzonych o podłożu genetycznym.

Wnioski: hormony decydują o męskich lub żeńskich cechach budowy mózgu, cechy zewnętrzne nie zawsze decydują o tożsamości płciowej.

Mamy dwie płci podstawowe, ale niektórzy dodają do tego:

merm, męski hermafrodyta, czyli obojnactwo rzekome męskie (zewnętrzne cechy kobiece + jądra);
ferm, żeński hermafrodyta, czyli obojnactwo rzekome żeńskie (zewnętrzne cechy męskie + jajniki);
herm (prawdziwy hermafrodyta)

Formy obojnacze są rzadkie, rzędu 1 : 1000 (0.1%).

Można wyróżnić różne sposoby oceny płci:

- płeć genitalna (zewnętrzne narządy płciowe);
- płeć fenotypowa (drugorzędne cechy płciowe, np. owłosienie ciała, piersi itp.);
- płeć genetyczna, określana na podstawie rodzaju chromosomów;
- płeć gonadalna: jądra, jajniki lub formy obojnacze;
- płeć germinatywna (wytwarzanie gamet, komórek płciowych);
- płeć hormonalna (androgeny vs. estrogeny);
- płeć mózgu (różnice w budowie mózgu determinujące płeć psychiczną);
- płeć psychiczna, rola i własna identyfikacja (żeńska, męska, referencyjna, androgyniczna).
- preferencje seksualne, hetero, homo, bi, oraz cała gama parafilii.

Chromosomy: zwykle XY (męski) lub XX (żeński), przy czym Y jest wyraźnie mniejszy.
Możliwe są dodatkowe chromosomy:

XYY, supermęski (zespół Jacoba, 1:850),
XXY, zespół Klinefeltera (1:600), rzadsze 48,XXXY, 49,XXXXY,
XXX, nadkobiecy (1:1000),
X, zespół Turnera (1:2500).
Nie ma pojedynczego Y, taka mutacja prowadzi do śmierci zarodka.

U noworodków nieprawidłowe zróżnicowanie narządów płciowych korygowane jest chirurgicznie, zdarza się to raz na 4500 urodzeń, zmiany mogą uwidocznić się też później.
W USA dokonuje się chirurgicznej korekty płci 5 razy dziennie. Drobniejsze zaburzenia, np. niezstąpienie jąder występuje u 1% męskich noworodków.
Wątpliwości budzi szybka decyzja korekty płci i uznanie, że są tylko dwie płci. W Polsce kilkanaście tysięcy osób nie da się jednoznacznie zakwalifikować do jednej z dwóch płci.

W niektórych kulturach uznaje się trzecią płeć.
Trzecia płeć rozpoznana została już w starożytnej Mezopotamii, Egipcie, Indiach, Grecji i kulturach Ameryki Południowej.
Król Asyrii Assurbanipal, panujący w VII wieku p.n.e."zniewieściał i zachowywał się po kobiecemu".
Varius Avitus Bassianus Heliogabal od 218 roku cesarz rzymski, chciał zmienić płeć.
Z pewnością takie zachowania są biologicznie uwarunkowane i istniały od początku ludzkości.

Guevedoche w Dominikanie to wyjątkowo szeroko rozpowszechniona (1:90) mutacja dziewczynko-chłopców, które rodzą się z męskimi chromosomami XY, ale wyglądają jak dziewczynki, dopiero w okresie dojrzewania pojawiają się u nich męskie narządy. Wynika to z mutacji genu 5-alfa-reduktazy, enzymu zamieniającego testosteron w silniej działający dihydrotestosteron (DHT).
Simbari z Wyżyn Wschodnich Papui określają takie przypadki jako "Kwolu-aatmwol" (kobiety przemieniające się w mężczyzn).
W Tajlandii kathoey to dziewczynko-chłopcy (ladyboys), które na niektórych uniwersytetach mają osobne toalety.
W Ameryce Północnej Indianie z przynajmniej 130 plemion uznawali osoby o męskim i żeńskim duchu w jednym ciele (Two-Spirit people).
Inne przykłady trzeciej płci: Khanith w Omanie, Fa'afafine (Samoa), Fakaleiti (Tonga), Rae rae or mahu (Francuska Polinezja), Waria i Bugis w Indonezji (odróżniali 5 płci o różnych rolach społecznych), w Ashtime z Południowej Etiopii, Mashoga z Kenii, Mangaiko z Konga.
W Indiach od 2005 roku, a w Pakistanie od 2011 roku jest miejsce na trzecią płeć, M, F i E. Wiąże się to z ruchem Hidźra, osób interseksualnych (około 5-6 mln), z pozoru mężczyzn o cechach kobiet.

Pierwszym przypadkiem uznania legalnego statusu osoby interseksualnej był(a) Alex McFarlane z Australii (z chromosomami XXY).
Australijczycy uznali też pierwszą osobę bezpłciową, pozbawioną widocznych cech płciowych, chociaż w wieku 7 lat przeszedł operację zmiany płci z męskiej na żeńską, bo wydawało się, że jest bardziej kobietą.
W języku angielskim powstały słowa "zie" i "hir" na osoby neutralne płciowo, a więc ani "he, his" czy "she, her".

Rozbieżność między płcią psychiczną i mózgu oraz biologiczną prowadzi do transseksualizmu, 1:30.000 mężczyzn i 1:100.000 kobiet.
Wiara w kulturowo uwarunkowaną płeć (tabula rasa miała dotyczyć również płci) doprowadziła do wielu nieszczęść.
Transseksualizm, zaburzenie identyfikacji płciowej, jest trwały i nieodwracalny, nieleczony prowadzi do depresji a nawet samobójstw.
Operacje zmiany płci prowadzi się od 1930 roku (w Polsce 1969 roku).
W 1967 znany seksuolog John Money (Johns Hopkins Hospital) zalecił by David Reimer, chłopiec, któremu w wieku 1.5 roku w czasie obrzezania obcięto przypadkowo penisa, by wychowywano go jako dziewczynkę. Reimer opowiedział tą historie po 30 latach, nigdy nie czuł się dobrze jako dziewczynka i zachowywał jak chłopiec, wracając do swojej biologicznej płci.
W 1979 szpital Johns Hopkins zaprzestał wykonywania tego typu operacji.

Transseksualizm zdarza się nawet u kotów, które rodzą się z dodatkowym chromosomem XXY!
W kulturach matriarchalnych, np. Juchitan w Meksyku, wielu chłopców wychowuje się jako dziewczynki poddając kuracji hormonalnej i traktując jako trzecia płeć, "muxes"; tradycja ta sięga czasów matriarchatu prekolumbijskich Zapoteków.
Tacy chłopcy pełnią rolę opiekunów rodziców i dzieci swojego rodzeństwa, rzadko sami zawierają gejowskie małżeństwa. Zarabiają kilka razy więcej niż mężczyźni (głównie rolnicy i rybacy), zajmując się handlem.

Orientacja seksualna tworzy ciągłe spektrum, jak wynika z 18.000 kwestionariuszy; tylko 10% osób miało całkowicie jednoznaczne preferencje.
Test orientacji seksualnej, Epstein Sexual Orientation Inventory (ESOI).
Natura musi eksperymentować bo nie potrafi przewidywać przyszłości.

Różnice budowy mózgu samca i samicy:

W podwzgórzu, kontrolującym hormony i zachowania seksualne.
Różnice w gęstości, schemacie połączeń, wielkości neuronów.
Hipokamp jest większy u samic niż samców
Kora prawej półkuli mózgu samców jest grubsza niż u samic.
Kora lewej półkuli jest grubsza u samic, wpływa na to chromosom X i poziom testosteronu.


Dymorfizm płciowy w mózgu.

Mężczyźni mają znacznie większe jądro SDN w
obszarze preoptycznym podwzgórza, zwane SDN-POA.

Są cztery jądra interstycjalne podwzgórza zaangażowane w reakcje seksualne u mężczyzny i u kobiety.
Męskie jądro SDN-POA (Sexually Dimorphic Nucleus) jest dwa razy większe niż u kobiet i u mężczyzn homoseksualnych; wielkość tego jądra skorelowana jest z poziomem testosteronu w okresie płodowym.
Również u baranów wielkość tych jąder skorelowana jest z ich orientacją seksualną (ok. 10% baranów wybiera smace i nie chce kopulować z samicami).
Są w nim neurony produkujące enzym aromatazę, konieczny do konwersji androgenów w estrogeny.
Uszkodzenia tych jąder mogą zmienić preferencje seksualne zwierzęcia; może to wynikać z reakcji narządu Jacobsona na zapachy (więcej na ten temat przy omawianiu układu węchowego).
Jądro brzuszno-przyśrodkowe podwzgórza zaangażowane jest też w pożądanie jedzenia.
Jądro boczne związane jest z powstaniem poczucia przyjemności.
Mężczyźni silniej reagują na bodźce wzrokowe.
Dokładniejsze informacje o jądrach podwzgórza.

Poziom hormonów w okresie prenatalnym może decydować o zachowaniach seksualnych, zainteresowaniach i cechach charakteru.
Homoseksualizm u małp i mniejszych ssaków można wywołać farmakologicznie, zwykle małpy są biseksualne, np. szympansy bonobo mają około 75% homoseksualnych stosunków.
Zachowania homoseksualne u zwierząt udokumentowano dobrze u ponad 500 gatunków a obserwowano u 1500, muszą więc mieć jakąś wartość ewolucyjną.
U homoseksualnych ludzi stwierdzono zmiany neuroanatomiczne w podwzgórzu, znaczne powiększenie spoidła wielkiego (aż do 35%), korelacje z aktywnością kilku genów.

Czy można homoseksualizm leczyć, czy można zmienić preferencje seksualne na stałe?
W 1952 roku pierwszy podręcznik "Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders" (DSM) wprowadził homoseksualizm jako zaburzenie, ale badania wspierane przez National Institute of Mental Health odrzuciły możliwość traktowania orientacji seksualnych za choroby i w 1973 roku usunięto ten wpis w kolejnym wydaniu DSM.
Choroby mają wpływ na zdrowie psychiczne czy fizyczne a tu tak nie jest. Leczeniu hormonalnemu poddano tysiące osób, ale tylko w wyjątkowych przypadkach osób o raczej biseksualnym niż homoseksualnym nastawieniu przyniosły one skutki, natomaist wyrządziły wielkie szkody (samobójstwo Turinga stało się najgłośniejszym przypadkiem).
Podobnie postąpiły inne organizacje, łącznie z Chińskim Stowarzyszeniem Psychiatrycznym.
Terapia reparatywna i inne pomysły na zmianę orientacji seksualnej głoszone przez religijne grupy nie są skuteczne. Z pewnością nie nastąpi już powrót do starych czasów ...

Jądro INAH3 jest u heteroseksualnych mężczyzn średnio 2.5 raza większe niż u kobiet i homoseksualnych mężczyzn (zostało to potwierdzone w kilku badaniach, Eliot, 2011); to małe jądro (0.1 mm3) tworzące razem z INAH4 jądro haczykowate.
Być może androgeny chronią je lepiej przed apoptozą u mężczyzn.
Jądro łożyskowe prążka krańcowego, zwane w skrócie BSTc (ang. bed nucleus of the stria terminales) może decydować o poczuciu przynależności do określonej płci; jądro to u mężczyzn jest o prawie połowę większe niż u kobiet, a u osób zmieniających płeć (transseksualistów) ma rozmiary typowe dla ich płci psychicznej (A. Garcia-Falgueras, D.F. Swaab, 2008).

Homoseksualizm ma na pewno podłoże biologiczne, występuje naturalnie u większości zwierząt.
Dlaczego ewolucyjnie nie został wyeliminowany? Bo są z tego liczne korzyści dla przetrwania gatunków:

U zwierząt opiekujących się potomstwem samce giną często, a samica nie ma wtedy szans przeżycia, więc łagodni wujkowie, którzy nie stanowią konkurencji bo nie płodzą potomstwa, są mile widziani jako dodatkowi opiekunowie.
U zwierząt o silnej hierarchicznej strukturze społecznej, np. jeleni, morsów, pawianów czy goryli, gdzie samiec alfa kontroluje całą grupę, samce muszą się nauczyć, jak sprawnie zapłodnić samicę, trenują więc w swoim gronie, biseksualizm jest więc powszechny.
Zachowania, które można zinterpretować jako trening, zaobserwowano nawet u pająków (Jonathan Pruitt, University of California, Davis): samce ryzykujące życie by przejść rytuał godów z niedojrzałymi samicami są bardziej sprawne w przyszłości, samice uczą się oceniać samce.
Nie ma korelacji pomiędzy instynktem opiekuńczym a preferencjami seksualnymi, dlatego pary homo czują potrzebę adoptowania dzieci.
Nie jest to cecha w pełni dziedziczna, więc ewolucja ją słabo kontroluje: nie ma pełnej korelacji, ale u jednojajowych bliźniąt jest 30-40% szans na orientację homo obu braci lub sióstr, jeśli jedno z nich jest homoseksualne.

Jaki procent homoseksualizmu jest najbardziej korzystny? To zależy od ekosystemu i form życia społecznego danego gatunku.
Nie wiadomo jak zmieniał się procent osób homoseksualnych w przeszłości, i jaki był w różnych kulturach, trudno jest też znaleźć oceny procentu osobników homoseksulanych u różnych gatunków, mamy tylko listy gatunków ssaków , homoseksualnych ptaktów czy ryb, gadów, płazów a nawet insektów.
W przypadku chrząszczy kopulacja samców pozwala im odświeżać zestarzalą spermę, przygotowując do rozrodu.
Z tej samej przyczyny w świecie zwierząt powszechna jest mastrubacja.
Czy jest to zatem "anomalia" nie większa niż leworęczność? Opór przeciwko uznaniu, że świat jest taki, jaki jest, w tym przypadku jest znacznie silniejszy - dlaczego?
Skłonności do samobójstw u osób o odmiennej orientacji seksualnej są wyższe niż przeciętna (ale czy wyższe niż u leworęcznych)? Przyczyn może być wiele: homofobia, poczucie zagrożenia, depresja ...
Discover Magazine - Sex and the Brain.

Hormony wpływają na strukturę mózgu (6-8 tydz.) i w okresie dojrzewania.
Hormony głównie żeńskie:

Estrogeny wpływają na liczne procesy metaboliczne, a u kobiet na rozwój kobiecych cech płciowych (budowa ciała, owłosienie), psychikę, popęd płciowy, regulację cyklu miesiączkowego.
Progesteron mający liczne funkcje, kluczowy w zapłodnieniu i utrzymaniu ciąży.
Oksytocyna, zwana "hormonem miłości" (jest też neurotransmiterem), gdyż brak jej wydzielania w czasie narodzin prowadzi do odrzucenia potomka przez matkę.


Działanie oksytocyny jest znacznie bardziej złożone: wydaje się wzmacniać istniejące predyspozycje emocjonalne, zarówno do empatii, miłości, zaufania i zmniejszenia lęku, jak i tendencje odwrotne, do zazdrości czy schadenfreude.

Różnice kobieta-mężczyzna są przede wszystkim widoczne w układzie podwzgórze-przysadka.
U mężczyzn dominuje stałe dążenie do homeostazy, a u kobiet cykliczne zmiany miesięczne.


Stosunek długości palca wskazującego i serdecznego (drugiego i czwartego) jest skorelowany ze stężeniem męskich lub żeńskich hormonów w rozwoju płodowym ludzi oraz zwierząt, a to koreluje się z wieloma problemami zdrowotnymi i psychologicznymi.
W testach zaobserwowano preferencję kobiet do uznawania mężczyzn o dłuższym palcu serdecznym w stosunku do wskazującego prawej dłoni za bardziej atrakcyjnych; Ferdenzi i inn, 2011 (badania były jednak na niewielkiej grupie i nie sprawdzono różnic kulturowych).

Poziom agresji, instynkt opiekuńczy u ssaków jest podobny jak u ludzi.
Poziomu agresji u mężczyzn i kobiet zależy od dawki męskich hormonów w okresie płodowym.
Największe skłonności przestępcze występują u chłopców w okresie dojrzewania.
Wysoki poziom testosteronu wywołuje postawy dominacji, pewności siebie, skłonność do rywalizacji.
Inne hormony też mają wpływ na agresję, np. niski poziom kortyzolu (zwany hormonem stresu) w wieku 7-12 lat jest skorelowany z 3-krotnie częściej przejawianymi aspołecznymi zachowaniami.

Ciekawostka: zmiany hormonalne u kobiet w czasie ciąży i porodu są duże, ale i u mężczyzn następują spore zmiany a nawet zdarza się depresja poporodowa!
Takie zmiany i praktyki kulturowe mężczyzn określa się terminem kuwada.
Objawy kuwady są związane z podwyższonym poziomem prolaktyny i wazopresyny a obniżonym testosteronu, skorelowanym z poziomem intymności pomiędzy rodzicami (Gordon, 2010, 2010a).
Istnieje wyraźna korelacja pomiędzy depresją poporodową u matki i ojca, widoczna również w zmianach hormonalnych.
Kuwada jest więc biologiczną adaptacją do roli ojca: przez kilka miesięcy po narodzeniu u mężczyzn poziom prolaktyny jest skorelowany z czasem poświęcanym na zabawy z niemowlakami, a poziom oksytocyny z pozytywnymi emocjami wiążącymi ojca z matką i dzieckiem.

Jak mierzymy różnice? Jeśli mamy jakąś wielkość x (np. wysokość człowieka) i wiemy jaki procent f(x) wszystkich osobników ma wysokość x, wykreślamy sobie rozkład f(x); najczęściej jest to krzywa o wyraźnym maksimum koło x0, zanikająca do zera dla bardzo małych lub dużych x. Wygodnie jest ją przeskalować tak, by pole pod krzywą było równe 1, wtedy pole dla każdego przedziału [x1,x2] będzie ułamkiem wszystkich przypadków, jakich się możemy w tym przedziale spodziewać.
Jeśli zdefiniujemy przedział [x0-σx0+σ] wokół x0, to mieści się w nim około 2/3 przypadków - nazywa się to rozkładem normalnym, a σ jest połówkową szerokością tej krzywej.
Odległość miedzy rozkładami dla dwóch różnych populacji - np. kobiet i mężczyzn - można mierzyć w ułamkach σ (chociaż rozkłady mogą mieć dwie różne σ i trzeba się zdecydować który bierzemy).

Kobiety:

Lepsze wyniki w testach lingwistycznych (rzędu 0.1-0.5σ)
Szybciej zdobywają umiejętności językowe, łatwiej tworzą słowa.
Lepsze są w testach rachunkowych.
Zręczniejsze manualnie.
Dostrzegają ogólne podobieństwo, brakujące elementy.
Wykazują większą empatię, umiejętność współdziałania.

Mężczyźni:

Mają lepszą orientację przestrzenną (rzędu 0.8σ).
Szybsza rotacja mentalna.
Większa precyzja rzutów.
Większe zdolności matematyczne, geometryczne (rzędu 0.5σ).
4 x częściej cierpią na autyzm, który uznawany jest czasami za krańcową postać męskiego mózgu (Baron-Cohen).

Del Giudice i inn (2011) po zrobieniu testów osobowości 10,000 mężczyzn i kobiet w Am. Płn. używając 15 skal, należących do 5 globalnych wymiarów:

Ekstrawersja (ciepło, ożywienie, śmiałość, prywatność, samowystarczalność),
Niepokój (stabilność emocjonalna, czujność, lęk, napięcie),
Odporność (ciepło, wrażliwość, roztargnienie, otwartość na zmiany),
Niezależność (dominacja, śmiałość, czujność, otwartość na zmiany)
Samokontrola (ożywienie, perfekcjonizm, trzymanie się reguł).

Porównanie profili osobowości pokazuje zaledwie 10% zgodność dla kobiet i mężczyzn przypisanych do tego samego profilu.

Uszkodzenia mózgu powodują odmienne skutki u kobiet i mężczyzn.
Podział funkcji półkul mózgowych i lokalizacja funkcji poznawczych u kobiet nie tak wyraźna jak u mężczyzn.
Niektóre funkcje są bardziej zlokalizowane u kobiet, np. ortografia i gramatyka.
Splenium, płat tylnej części spoidła wielkiego jest większy u dorosłych kobiet niż u mężczyzn (widać to w obrazach MRI).
U kobiet większa jest integracja półkul mózgu, uszkodzenie lewej półkuli trzykrotnie rzadziej powoduje problemy z mową.
Uszkodzenie prawej półkuli wpływa wyraźnie silniej na mężczyzn.

Sprawność funkcji zwykle rośnie wraz z ich lokalizacją.
Mężczyznom łatwiej mówić i analizować mapę, to zalety mniejszego spoidła.
Niektóre funkcje mowy są bardziej skupione, inne rozproszone, ale spoidło zapewnia płynność mówienia, integracji prozodii i gramatyki.
Ile jest procentowo wybitnych pianistek (lewa i prawa ręka pracuje całkiem inaczej), a ile skrzypaczek (silna koordynacja obu rąk)? W orkiestrach jest znaczna przewaga skrzypaczek, wśród pianistów odwrotnie, ale trudno jest znaleźć wiarygodne oceny procentowe.
"Kobieca intuicja" może być wynikiem lepszej integracji struktur mózgu, kojarzenia informacji werbalnych i wizualnych.

Reakcje emocjonalne u kobiet podobne są w obu półkulach, u mężczyzn silniejsze są w półkuli prawej.
Kobietom łatwiej wysłowić uczucia dzięki lepszej integracji.
Zadania abstrakcyjne u mężczyzn to głównie prawa półkula (u kobiet obydwie); nieco lepsze wyniki osiągnąć można patrząc na zadanie w lewym polu widzenia, czyli umieszczając opis lub obrazek po lewej stronie!
Kobiety są bardziej wrażliwe na bodźce zmysłowe, informacje niewerbalne.
Mężczyźni potrzebują hierarchii i reguł ustalających miejsce w grupie.

Największe różnice dotyczą procesów rozwojowych i wskazują na potrzebę niezależnych szkół dla chłopców i dziewcząt!
Książki: L. Sax, Boys adrift (2007), Why Gender Matters (2005)
Różnice funkcji mózgu wydają się zależeć od poziomu estrogenów (Kimura, Hampson).

Obraz świata mężczyzn jest odmienny od obrazu świata kobiet.
Wychowanie, zniewolenie kobiet wpływa na ich sytuację, ale istnieją też uwarunkowania biologiczne, których nie należy ignorować (Pinker 2004).
Czemu tak późno zaczęto badania nad wpływem biologii na działanie umysłu? Chcemy wierzyć w dominację ducha nad materią i niezależność umysłu od mózgu, ale czy coś o tym świadczy?
Wszyscy są równi! Amerykańskie "equal opportunity" jest podstawą sprawiedliwości społecznej, ale równość wobec prawa nie oznacza tego, że ludzie są identyczni.

Niewiedza jest uznawana za źródło wszelkiego zła w buddyzmie.
Pozytywne skutki wiedzy: nietypowe zachowania mogą być "naturalne": leworęczność czy zachowania seksualne.
Zachowania agresywne wymagają częściej leczenia i prewencji niż karania. Wybuchy wściekłości można hamować wszczepiając do mózgu elektrody, ale nie wszystkie zachowania agresywne dają się leczyć.
Jaki jest sens karania? Mamy się cieszyć z zemsty, czy z nawrócenia grzesznika?

Powstanie płci pozwoliło na szybsze zmiany ewolucyjne dzięki rekombinacji genomów, stało się powszechne nie tylko u zwierząt i roślin, ale nawet u tak prymitywnych organizmów jak grzyby czy jednokomórkowce (protisty).
Dlaczego nie mamy więcej płci? Orzęski mają znacznie więcej, np. tetrahymena ma 7 płci, mrówki, pszczoły i niektóre ryby mają 3 płcie.

Ciekawostka: w Albanii kobieta może nabyć prawa mężczyzny po złożeniu przysięgi dziewictwa, takie osoby nazywane są dziewicami Kanunu.

Młodzi mężczyźni myślą średnio o seksie 19 razy na dzień, kobiety 10, jednakże indywidualna wariancja była bardzo duża, 1-388 razy u mężczyzn i 1-140 razy u kobiet. (Terri Fisher).

Ciekawostka: obyczaje godowe chrząszczy Tegrodera aloga:
Samiec podchodzi do samicy z przodu, często w czasie gdy ona je liście pustynnych roślin, po czym używa swoich antenek by wprowadzić jej antenki w dwie szczeliny z przodu swojej głowy, przesuwając je tam i z powrotem przez wiele minut.
Czasami jednak nie bawi się w zaloty tylko brutalnie atakuje i gwałci partnerkę.
Jaki jest sens zalotów? Samiec produkuje kantarydynę, trującą substancję, której poziom samica może ocenić pocierając antenkami o jego głowę.
W czasie kopulacji samiec dostarcza nie tylko spermę ale i kantarydynę, którą samica przechowuje i powleka nią zapłodnione jaja.
Dzięki temu mrówki i inne owady trzymają się od nich z daleka.
Wniosek: zaloty mogą mieć, lub mogły przynajmniej kiedyś mieć, głęboki sens biologiczny.

Literatura

Brizendine L, Mózg kobiety, VM Group 2006.
Del Giudice M, Booth T, & Irwing P (2012). The Distance Between Mars and Venus: Measuring Global Sex Differences in Personality. PLoS ONE : 10.1371/journal.pone.0029265
Diamond J, Dlaczego lubimy seks? Ewolucja ludzkiej seksualności. Science Masters, CIS 1998
L Eliot, The Trouble with Sex Differences, Neuron, 2011
Gazzaniga M, O tajemnicach ludzkiego umysłu. Biologiczne korzenie myślenia, emocji, seksualności, języka i inteligencji. Książka i Wiedza, Warszawa 1997
Gordon, I., Zagoory-Sharon, A., Leckman, J. F. i Feldman, R. (2010). Prolactin, Oxytocin, and the development of paternal behavior across the first six months of fatherhood. Hormones and Behavior. doi:10.1016/j.yhbeh.2010.04.007
Gordon, I., Zagoory-Sharon, O., Leckman, J. F. i Feldman, R. (2010a). Oxytocin and the Development of Parenting in Humans. Biological Psychiatry doi:10.1016/j.biopsych.2010.02.005
Greenspan S.I, Rozwój umysłu. Emocjonalne podstawy inteligencji. Rebis, Seria Nowe Horyzonty, Poznań 2000
LeVay S, Baldwin J (3r ed, 2009). Human Sexuality. Sunderland: Sinauer Associates.
LeVay S, Baldwin J, Baldwin J (1st ed, 2009). Discovering Human Sexuality. Sunderland: Sinauer Associates.
LeVay S, (2011). Gay, Straight, and the Reason Why: The Science of Sexual Orientation. New York: Oxford University Press.
Moir A, Jessel D, Płeć mózgu. PIW Warszawa 1994
Moir A, Jessel D, Zbrodnia rodzi się w mózgu. Książka i Wiedza Warszawa 1997
Pawłowski B (red.) Biologia atrakcyjności człowieka, 2009
Pinker S, Tabula rasa. Spory o naturę ludzką, Gdańskie Wyd. Psychologiczne 2004.
Rubner J, O czym myślą mężczyźni. O czym marzą kobiety. Tajemnice mózgu człowieka. Świat książki, Warszawa 1999
Rodzicielstwo związków jednopłciowych (Wikipedia).
M.V.Wu i inn, Estrogen Masculinizes Neural Pathways and Sex-Specific Behaviors, Cell 139, 1–12, 2009).
_________________
za szybko jest cierpieniem i za wolno jest cierpieniem
bawmy sie dobrze zanim dojdziemy

[Reklama]

[Sławomir]

Do czego służy Ci ta cała wiedza?
Czujesz się dzięki temu lepiej?
Czy tylko uspokaja Twój umysł (wiem co mi jest, inni też tak mają, nie jestem wybrykiem natury)?

Zajmujesz się tym tematem, bo liczysz, że rozwiążesz swoje problemy?
Uczyni Cię to szczęśliwym?
_________________
Nic nie tym, czym się wydaje
www.wiedzaozyciu.pl

[Reklama]